Uczestników powitała dr hab. Maria Boratyńska, redaktor naczelna kwartalnika „Przegląd prawa medycznego”. Wystąpił również rektor prof. Zbigniew Gaciong, który podkreślił, że program konferencji zawiera właściwie wszystkie aspekty prawne istotne dla zawodów medycznych. Zaznaczył też, że forum przeznaczone jest nie tylko dla lekarzy, ale również dla wszystkich innych osób, które uczestniczą w opiece nad pacjentem.
Powinności lekarskie
Komu lekarz powinien udzielić pomocy w pierwszej kolejności, w sytuacji, gdy tej pomocy wymaga kilka osób? Czy ratować osobę młodszą, czy tę w gorszym stanie - a może przeciwnie – tę która lepiej rokuje. O trudnych decyzjach, przed którymi stają lekarze mówił podczas forum dr hab. Jan Kulesza z Uniwersytetu Łódzkiego. Z kolei wykład dr. Piotra Lewulisa odnosił się kontrowersji dotyczących publikacji zdjęć zwłok oraz innych materiałów pochodzących z sekcji lub z postępowania przygotowawczego w śledztwie. Niestety zdarza się, że takie materiały publikowane są w mediach społecznościowych nie w celach naukowych, ale by wzbudzać sensację.
Medycyna defensywna
W wielu krajach coraz większym problemem jest zlecanie wielu całkiem zbędnych badań, wyłącznie dlatego że domaga się tego chory lub jego rodzina. – Ta tzw. medycyna defensywna bardziej służy lekarzowi niż pacjentowi - mówił prof. Tomasz Pasierski. – W Wielkiej Brytanii aż 78 proc. lekarzy przyznaje się do jej stosowania.
Tymczasem może to się okazać szkodliwe dla pacjenta. Prof. Pasierski podał przykład 70-letniego pacjenta po zawale, który był kwalifikowany do zabiegu jelita grubego. Niepotrzebnie wykonano u niego koronarografię. Badanie nic nie wniosło, a wydłużyło czas do operacji onkologicznej o dwa miesiące. Miesiąc potem wykryto u pacjenta przerzuty do wątroby.
Debata na temat badań
Ważnym punktem forum stała się debata na temat aspektów prawnych i etycznych prowadzenia badań podstawowych i przydatności badań na modelach. Wprowadzeniem do dyskusji było wystąpienie dra hab. Przemysława Konieczniaka z Uniwersytetu Warszawskiego. W dalszej części dyskusji poruszono m.in. wątek wykorzystywania zwierząt do badań eksperymentalnych. Eksperci podkreślali, że obecne prawo bardzo dobrze chroni zwierzęta przed niezasadnymi badaniami, a doświadczenia są prowadzone są sposób etyczny. Dyskutowano też, czy w ogóle zasadne jest prowadzenie badań podstawowych, które z definicji nie przekładają się bezpośrednio na zastosowania praktyczne. -Tak, takie badania są uzasadnione, gdyż na ich podstawie rozwijane są później badania aplikacyjne - odpowiedział prof. Włodarski.
W debacie podjęto też ciekawą kwestię publikacji wyników badań, które dają wynik negatywny, tj. zaprzeczający postawionej tezie badawczej. Choć naukowcy nie publikują ich zbyt często, są one bardzo ważne, bo stanowią informację dla innych, żeby danej koncepcji już nie badać – mówił prof. Paweł Włodarski. Zdaniem prof. Jacka Malejczyka wydawcy chętniej niż w przeszłości publikują dziś wyniki „negatywne” , a takie publikacje mają szczególną wartość w badaniach genetycznych. Dzięki nim można wykluczać z kosztownej diagnostyki geny podejrzewane wcześniej o to, że ich mutacje są odpowiedzialne za rozwój choroby.
Sumienie, etyka i ochrona pacjentów
Podczas dwóch dni forum można było również wziąć udział w sesjach: „Lekarz na sali sądowej”, „Szczególna opieka zdrowotna”, „Wokół lekarskiej klauzuli sumienia”, „O (nie)standardach leczenia i opieki medycznej” oraz „Ochrona zdrowia pacjentów z zaburzeniami psychicznymi”. Eksperci rozmawiali także o dopuszczalnych granicach terapii i reprezentowaniu interesów osób niesamodzielnych. W dyskusji pojawiły się trudne i skomplikowane prawnie tematy etyczne takie jak: dopuszczalność odstąpienia od terapii daremnej, prawo umierającego do wyrażenia zgody na leczenie bólu kontra prawo do umierania w spokoju, kontynuacja ciąży w ciele pacjentki na granicy życia…
Na forum poruszono i przeanalizowano bardzo wiele zagadnień, których nie da się jednoznacznie rozstrzygnąć. Jednak już samo zidentyfikowanie problemów i dyskusja wokół nich stanowią ogromną wartość.
